Apoha Jekuaáva Kásogua

 Domingo Aguilera, Tembiapokuéra: KA'I GUASU PÓRA
 Basiliano Caballero Irala, Tmbiapokuéra: AVATITÝPE OÑEHENDU VA'EKUE, JATALLAHA JAVY'A, JURUMI JEROKY
 Lucio Rodriguez, Tembiapo: VAKAPIPOPO
 Feliciano Acosta, Tembiapo: ÑAIKUMBY
 

Tembiasakue mombe'urãpe

Tembiasakue

Karia'y ñe'e ndorekovei petei ara ñepyru, ndaha'ei petei mba'e oñepyruva.
Ha'e mba'e guasu  mayma guarã. Mombe'u chupe kuéra ma'era 
Ndaha'ei umi mba'e oñepyru petei ara. Koa ndorekovei petei "comienzo",ha'e petei "necesidad"
(La acción de contar es necesaria para el ser humano)

Kaso Ñemombe'u

KÁSO

Ha'e umi ñemombe'u iñasãiva ñane retãpýre ha ñande rapicha omombe'úva imandu'akuévo hembiasakue térã ambue hapicha rembiasakuére. Opaichagua káso niko oĩ, péicha, ñahendukuaa póra, pombéro, pláta yvyguy, paje, Pychãichi ha Perurima umíva rehegua. Oĩ avei omombe'úva mba'éichapa heñóikuri tavakuéra, ỹramo oñe'ẽva guyra, mymba, térã ka'avokuéra rehe.

Oĩ itie'ỹva, avei ñanembopukáva, ñanemongyhyjéva ha opaichaguáva. Upeichavérõ jepe, maymáva ñanerekombo'e ohechaukágui ñandéve pe ñande rekoite; avei oguerekógui upe arandu ka'aty oje'eha. Ko'ága rupi ae oñembyaty ha mbeguekatúpe ojehai ohóvo. Avei oñemomba'eguasúve ha ojehechakuaaramojey.

KÁSO ÑEMOMBE'U

I moñepyrũhára ñande retãme ha'e hina Karai mbo'ehára Rubén Rolandi. Oiko oparupirei, taha'e ha'ehápe, ñane retãpýre. Terere jerépe, ka'ay he'ẽ syrykuhápe, tataypýpe, ỹramo omanóva ñeguereko'ẽháme. Mokõi, mbohapy, irundy térã hetave tapicha oñembyatýrõ, katuete oikova'erã káso ñemombe'u. Ñane retãme niko ñaimehaguéicha jaikuaa umi káso, jepéramo peteĩminte.

KÁSO MOMBE'UHA

Umíva ha'e umi omombe'úva. Katuete oimeva'erã ijapytepekuéra ñande ru, ñande sy, ñane ramói, ñande jarýi. Ha'ekuéra ha'e umi oikuaavéva, ha iñe'ẽ mbegue sogue sogue rorýpe oikuaaukáva ñandéve umi mba'e ojehuva'ekuendaje.

Umi ñande rapicha okaraygua niko ha'e umi oikuaa ha omombe'ukuaavéva, upevakuére avei hetave oĩ oñemombe'úva Guaraníme ha sa'ive España ñe'ẽme.

Upe guyra oiporiahuvereko'akue Ñandejárape ha osẽ oho, ha'ehína Pykasu, ha upéicha rupi hague porã vera asy; ha upe opytáva'ekue oñakãkarãiraẽ ha'ehína Piriríta, ha opyta ága peve akã chara...

... ha upépe opa.

ta'ãngami ha henyhẽte ipype itaju (oro, riqueza); ha upeicharupikohína upéa upe tenda ojekuaa Acaháype...

...ha upépe opa.

Ko mombe’upy tujaite oñeha’ê ombohovái mba’eicharupípa Tupi oî Brasil-pe ha Guarani katu Paraguay retâme

 Mokôi joyke’y, Guarani ha Tupi oĝuahêkuri ipehênguekuéra ndive Amérikape. Heta oheka rire kuimba’e ha kuña ha’ekueraichagua, ohechakuaa hikuái ko yvy guasuetépe oîha ñu, ka’aguy ha mymba ñarô mante.

Heta oheka rire ha ndojuhúimarô hapichakuerarâ; upémarô, omoheñói itavarâ. Umi táva rupi oiko heta ára teko marangatu ha mborayhu pa’ûme, oñondivepa, jekupytýpe. Upéicha oikokuévo oñepyrû hetave ha avei oikovaiñepyrûkuri ojoapytépe. Ndaikatuvéima oiko hikuái peteî ñe’ême. Peteî ára oñorairômbaguasúkuri. Upe mba’e ojehu mokôi kuña omendáva mokôi mburuvicháre, oipotágui imba’erâ peteî gua’a oikova hogakuéra jerére.

Upémarô umi mokôi mburuvicha ohechakuaa upe ñorairô guasúpe ojojukapataha hikuái; upévare oñemomombyry ñepyrû upe ára guive. Tyke’ýra, ha’éva Tupi, opyta Brasilpe, oikohapevoi; ha tyvýra, hérava Guarani, oúkuri ipehênguekuéra ndive, Ñemby gotyo, Paraguay retâ ha ijerére. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Por: Marta Alegre.